Carola Dahmen
And it was not good anymore
De ecofeministische theologieën van Sallie McFague en Catherine Keller lijken haaks te staan op de dialectische theologie van Kornelis Heiko Miskotte.
Over de auteur
Carola Dahmen, geboren in Wiesbaden, Duitsland in 1985, heeft een achtergrond in theologie en psychologie. De middelbare school heeft zij afgerond aan Gymnasium am Mosbacher Berg in Wiesbaden.
- Vrijwilligerswerk: Carola heeft een jaar gewerkt als vrijwilliger van ASF (actie verzoening en vredesdiensten) in een dagcentrum voor mensen met een verstandelijk handicap in Zoersel, Belgie. Deze ervaring heeft haar gevormd waardoor voor haar compassie voor leven en gemeenschap essentieel is geworden.
- Academische vorming: Carola heeft theologie en psychologie gestudeerd in Leiden. In 2010 heeft zij haar MA Religious Studies behaald waarin ze zich gespecialiseerd had in het Nieuwe Testament in relatie tot genezingsverhalen in de context van antieke geneeskunde.
- Kerkelijke vorming: Carola heeft een MA gemeentepredikant aan de PThU (Protestantse Theologische Universiteit) behaald. In 2012 is zij bevestigd in het ambt van predikant in de Protestantse Kerk in Nederland. Zij was predikant in Berkenwoude en Oostzaan en is tegenwoordig predikant in Boornbergum-Kortehemmen.
- Studie psychologie: Met de afronding van een master psychologie in Leiden in 2015, gespecialiseerd in Sociale- en Organisatiepsychologie, heeft Carola haar academische expertise verbreed. De kennis van menselijk gedag en groepsdynamica past zij toe in het predikantschap en wetenschappelijk onderzoek.
- Promotiestudie: Van 2018 tot 2024 was Carola verbonden als externe promovenda aan de PThU in Amsterdam en heeft zij haar promotieonderzoek in september 2024 verdedigd.
- Persoonlijk leven: Carola is getrouwd met Frederik en samen voeden zij hun dochter Francisca op in Boornbergum, Friesland.
Carola Dahmen’s veelzijdige achtergrond weerspiegelt haar toewiding tot geloof, gemeenschap en wetenschappelijk onderzoek.
Leeservaringen
Ik vind dat Dahmen een knappe dissertatie geschreven heeft. Ze slaagt er niet alleen in om een nauwgezette en heldere weergave te geven van het denken van drie complexe theologen, maar ook om het ecofeministische denken van McFague en Keller op vruchtbare wijze in gesprek te brengen met de theologie van Miskotte. Ze wijst de theologie nieuwe wegen. We moeten af van denken waarin de ervaring van ‘zeven vinkjes mannen’ normatief is. We delen onze geschapenheid met alle mensen, de dieren, de planten, de bergen, de rivieren en de zee. Dahmen bepaalt ons erbij dat geprivilegieerde mensen, zoals zij en ik, een bijzondere verantwoordelijkheid dragen. God roept ons wakker om in verzet te komen tegen de uitbuiting van Gods schepping.
Dit proefschrift is van brandende actualiteit, wat direct in de titel fel en scherp tot uitdrukking komt: En het was niet goed meer. Waar God na elke scheppingsdag nog kon zeggen dat Hij zag dat het goed was, kan Carola Dahmen dat vandaag de dag niet meer zeggen. Het boek is kristalhelder geschreven en boeiend om te lezen. Het is zeer boeiend en origineel om de ecofeministen in kritisch gesprek te brengen met niemand minder dan Heiko Miskotte en, aan de zijlijn, met Barth, Deurloo en de Amsterdamse School. Maakt de weerstand tegen de natuurlijke theologie ons blind voor de gevaren die de meer-dan-menselijke natuur bedreigen? Hoe kan Miskottes euforie over de natuur in deze context worden geïnterpreteerd? Ik heb het boek met plezier gelezen en er veel van geleerd, al denk ik soms: weten we dan niet dat we voorzichtig moeten zijn en zorgvuldig moeten omgaan met de meer-dan-menselijke natuur? Heb ik theologie nodig om de urgentie hiervan in te zien?
Gedreven door haar liefde voor de natuur, haar oprechte bezorgdheid over de gevolgen van klimaatverandering en een profetische woede over het sociale onrecht dat voortvloeit uit de ecologische crisis, heeft Carola Dahmen een zeer urgent en theologisch onderbouwd proefschrift geschreven. Ze maakt duidelijk dat de ecologische crisis ook een theologische crisis is – en zou moeten zijn! – Geconfronteerd met de ecologische crisis is worstelen met de God van het leven niet alleen onvermijdelijk, maar misschien zelfs noodzakelijk om de weg te openen naar hoopvolle transformatie. Naast een broodnodige bijdrage aan het veld van de ecofeministische theologie, is dit proefschrift voor mij als predikant ook een stimulerende uitdaging om te heroverwegen hoe ik spreek over de relatie tussen God en de meer-dan-menselijke natuur. Geen preek over hoe het Woord vleesgeworden is, zal ooit nog hetzelfde klinken.
Wat zou theologie moeten bieden in onze tijd van ecologische crisis die de meer-dan-menselijke natuur vernietigt? We hebben geen theologische verzachting van de crisis nodig, maar we hebben theologie ook niet nodig om nieuwe ideologieën te formuleren, die subtiele metaforen zoals lichaam en natuur tot nieuwe absolute waarden verheffen. In haar fascinerende proefschrift slaagt Carola Dahmen erin een positieve en ideologiekritische theologische houding naar voren te brengen. Ze vertaalt een mystieke gehechtheid aan de natuur, zoals ze die in Miskotte blootlegt, versterkt en gezeefd door dialectische theologie, als instrument voor ecofeministische theologie. Theologie kan de kracht smeden om het onrecht dat de natuur, zowel de menselijke als de meer-dan-menselijke, wordt aangedaan, te betreuren, te weerstaan en te berispen. Het is aan ons om deze theologie te leven, want ze is niet goed meer.
About The Book
De ecofeministische theologieën van Sallie McFague en Catherine Keller lijken in tegenspraak te zijn met de dialectische theologie van Kornelis Heiko Miskotte. In deze studie worden hun theologieën in een geënsceneerde discussie betrokken om de vraag te beantwoorden hoe we zouden kunnen denken over de relatie tussen God en de meer-dan-menselijke natuur in onze tijd. Een ecofeministische theologie die Gods alteriteit in de intimiteit van het vlees erkent, biedt een profetische manier om om te gaan met de bedreiging van het leven op aarde. McFague en Keller stellen een beeld van God voor dat lichamelijk en immanent verbonden is met de meer-dan-menselijke natuur. Zo’n beeld van God, dat verder gaat dan de antropocentrische benadering, is van belang in onze context van ecologische crisis. Net als zijn theologische vriend Karl Barth verwierp Miskotte de natuurlijke theologie, maar stond hij ook bekend om zijn intense liefde voor de ‘natuur’ en zijn onwrikbare waardering voor het aardse leven. Hoewel hij God als totaal anders beschouwde, geloofde Miskotte dat God ook intiem aanwezig is in de schepping.
